Chó không nhìn thế giới rực rỡ sắc màu như con người. Thay vào đó, chúng có thể phân biệt được các gam màu như xanh dương và vàng, nhưng lại không thấy được màu đỏ hay xanh lá cây. Điều này khiến nhiều người thắc mắc: liệu chó có bị mù màu không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khả năng thị giác của loài chó và cách chúng cảm nhận màu sắc quanh mình.
Chó có bị mù màu không?
Không, chó không bị mù màu nếu xét theo đúng đặc điểm sinh học của loài này. Tuy nhiên, khả năng phân biệt màu sắc của chó kém hơn con người, do sự khác biệt trong cấu trúc mắt.
Cụ thể, mắt người có ba loại tế bào hình nón – là các thụ thể cảm nhận màu sắc tương ứng với ba bước sóng ánh sáng cơ bản: đỏ, xanh lá và xanh dương. Trong khi đó, mắt chó chỉ có hai loại tế bào hình nón, tương tự như những người bị mù màu đỏ – xanh lục. Điều này khiến chó chỉ có thể nhìn thấy một phổ màu giới hạn chứ không hoàn toàn trắng – đen như nhiều người lầm tưởng.
Quan niệm phổ biến từ trước đến nay cho rằng chó chỉ nhìn thấy hai màu trắng và đen là không chính xác. Thực tế, đôi mắt của loài chó tinh vi hơn nhiều. Không chỉ nhận biết được một số màu sắc, chó còn có độ nhạy cảm với sắc xám cao hơn con người, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng yếu nhờ vào các tế bào hình que trong mắt – loại thụ thể giúp chúng nhìn rõ vào ban đêm.
Các nghiên cứu đã chứng minh điều này thông qua việc huấn luyện chó lựa chọn vật thể có màu sắc cụ thể. Kết quả cho thấy chúng không chỉ phản ứng theo độ sáng – tối mà còn có thể phân biệt được màu sắc khác nhau.
Chó có thể nhìn thấy màu gì?
Không giống con người với thị giác ba màu, chó có khả năng nhìn màu sắc hạn chế do chỉ sở hữu hai loại tế bào hình nón trong võng mạc. Điều này khiến chó không thể nhìn thấy toàn bộ dải màu như chúng ta, nhưng không có nghĩa là chúng chỉ thấy trắng và đen.
Cụ thể, các màu sắc mà chó có thể nhìn thấy bao gồm:
- Xanh dương nhạt: là cách chó nhìn thấy màu xanh dương và tím.
- Vàng nhạt: là cách chúng nhìn thấy màu xanh lá, vàng và cam.
- Màu xám: thay thế cho màu xanh lam trong mắt chó.
- Đỏ nhạt hoặc gần như không nhận biết được: chó không phân biệt rõ màu đỏ, do thiếu tế bào hình nón nhạy với bước sóng đỏ.
Như vậy, ba nhóm màu chính mà chó có thể nhận biết là xanh dương, vàng và xám, cùng với một số biến thể nhạt của các màu khác trong phổ thị giác hẹp của chúng.
Ngoài khả năng phân biệt màu sắc hạn chế, chó có tầm nhìn ban đêm tốt hơn con người. Điều này nhờ vào:
- Số lượng lớn tế bào hình que trong võng mạc giúp phát hiện chuyển động và ánh sáng yếu.
- Lớp mô tapetum lucidum phía sau võng mạc phản xạ ánh sáng, giúp cải thiện tầm nhìn trong bóng tối và tạo ra hiện tượng “mắt chó sáng lên trong đêm”.
Nhờ những đặc điểm này, chó tuy không nhận biết được nhiều màu sắc nhưng lại rất nhạy với ánh sáng yếu và chuyển động, giúp chúng trở thành những thợ săn tự nhiên hiệu quả.
Chó có nhìn thế giới giống con người không?
Thị lực của chó có sự khác biệt rõ rệt so với con người, đặc biệt là về độ sắc nét. Vào ban ngày, thị giác của chó chỉ đạt khoảng 50% độ sắc nét của mắt người, khiến mọi vật trong mắt chúng trông mờ hơn.
Thị lực trung bình của chó là 20/75, có nghĩa là chúng cần đứng cách một vật thể khoảng 6 mét (20 feet) để nhìn rõ, trong khi con người có thể nhìn rõ vật thể ở khoảng cách lên đến 23 mét (75 feet). Điều này có thể khiến chúng gặp khó khăn trong việc nhận diện các vật ở xa.
Ngoài ra, nhiều chú chó bị cận thị, giúp chúng nhìn rõ các vật gần nhưng khó phân biệt các vật ở xa. Tuy nhiên, mặc dù thị lực không sắc nét như con người, chó có khả năng bù đắp cho sự hạn chế này nhờ vào các giác quan khác như khứu giác và thính giác. Chó có khứu giác nhạy bén gấp 1.000 đến 10.000 lần con người và thính giác vượt trội, vì vậy chúng định hướng và phát hiện mối nguy hiểm hoặc tìm kiếm đồ vật một cách hiệu quả, dù mắt không nhìn rõ như người.
Một điểm mạnh nữa của chó là khả năng nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc ban đêm. Chó có thể phát hiện chuyển động cực tốt và mắt chúng nhạy cảm với ánh sáng yếu, giúp chúng nhìn rõ trong bóng tối. Tuy nhiên, màu sắc không phải là yếu tố nổi bật trong tầm nhìn của chó; thay vào đó, chúng nhìn thấy các sắc thái xám, làm cho việc nhận diện màu sắc trở thành một hạn chế. Do đó, chó được coi là “mù màu”, không thể phân biệt rõ các màu sắc như con người.
Chó có thể nhìn vào ban đêm không?
Có, chó có khả năng nhìn rất tốt trong điều kiện thiếu sáng hoặc bóng tối, thậm chí vượt trội so với con người. Khả năng này đến từ cấu trúc mắt đặc biệt giúp chúng dễ dàng thích nghi với môi trường ánh sáng yếu.
Đầu tiên, mắt chó chứa nhiều tế bào hình que hơn so với mắt người. Đây là loại tế bào thị giác nhạy cảm với ánh sáng yếu và có khả năng phát hiện chuyển động nhỏ. Nhờ đó, chó có thể nhận biết hình dạng, con mồi, người lạ hoặc các chuyển động trong bóng tối một cách hiệu quả.
Tiếp theo, đồng tử lớn là một lợi thế quan trọng. Đồng tử của chó có thể mở rộng đáng kể, giúp thu nhận được nhiều ánh sáng hơn, hỗ trợ cải thiện khả năng quan sát trong môi trường tối.
Đặc điểm nổi bật nhất giúp chó nhìn rõ ban đêm là sự hiện diện của màng phản chiếu Tapetum Lucidum. Đây là một lớp màng nằm phía sau võng mạc, có chức năng phản xạ ánh sáng chưa được hấp thụ trở lại võng mạc, từ đó tăng cường độ sáng cho hình ảnh mà mắt chó nhìn thấy. Cũng chính lớp màng này khiến mắt chó phát sáng khi bị chiếu đèn vào ban đêm.
Tuy đa số các giống chó đều có khả năng thích nghi tốt với ánh sáng yếu nhờ lớp màng tapetum lucidum, nhưng một số giống chó có mắt lồi, như Chihuahua, có thể gặp khó khăn hơn trong việc điều chỉnh ánh sáng đột ngột – đặc biệt khi chuyển từ môi trường sáng sang tối.
Nhờ những đặc điểm cấu tạo trên, chó có thể định hướng và hoạt động hiệu quả trong bóng tối, khiến chúng trở thành những bạn đồng hành lý tưởng trong các tình huống cần đến thị lực ban đêm.
Giống chó có ảnh hưởng đến thị lực của chó không?
Giống chó ảnh hưởng trực tiếp đến cấu tạo mắt và khả năng thị giác của từng cá thể, trong đó hình dáng khuôn mặt và vị trí mắt là những yếu tố then chốt quyết định phạm vi tầm nhìn, độ sắc nét và khả năng nhận diện không gian.
Các đặc điểm thị giác khác nhau giữa các giống chó thể hiện sự thích nghi riêng biệt với môi trường sống và vai trò mà chúng được lai tạo để đảm nhiệm.
- Chó mắt lồi: Những giống như Chihuahua và Pug sở hữu đôi mắt to, lồi ra khỏi hốc mắt, mang lại lợi thế về trường nhìn hai mắt (binocular vision) rộng, giúp chúng quan sát tốt các vật thể ở gần. Tuy nhiên, mắt lồi cũng làm tăng nguy cơ tổn thương và dễ dẫn đến các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể. Đồng thời, chúng thường gặp khó khăn trong việc tập trung nhìn rõ các vật thể ở xa.
- Chó mặt dài và hẹp: Các giống như Borzoi có vị trí mắt nằm hai bên đầu, tạo nên trường nhìn ngoại vi (peripheral vision) rộng. Điều này cho phép chúng phát hiện chuyển động từ hai phía rất hiệu quả – một lợi thế trong các tình huống săn mồi hoặc bảo vệ. Tuy nhiên, do khoảng cách giữa hai mắt xa, khả năng tập trung vào vật thể phía trước của chúng bị hạn chế, dẫn đến độ sắc nét kém hơn.
- Chó mặt ngắn: Những giống như Bắc Kinh và Bulldog có khuôn mặt phẳng và mắt hướng thẳng về phía trước, cho phép chúng sở hữu tầm nhìn hai mắt rõ ràng, hỗ trợ tốt cho việc quan sát trực diện. Tuy nhiên, cấu trúc này lại làm tăng kích thước điểm mù, khiến khả năng quan sát không gian xung quanh bị giới hạn hơn so với các giống khác.
Chó săn có tầm nhìn tốt hơn những con chó khác không?
Chó săn được lai tạo qua nhiều thế hệ để phục vụ mục đích săn mồi bằng tốc độ và thị giác, do đó chúng sở hữu tầm nhìn vượt trội. Một trong những điểm nổi bật là phạm vi thị giác rộng lên đến 270 độ, giúp chúng dễ dàng quét một khu vực lớn, đặc biệt là đường chân trời, để phát hiện con mồi tiềm năng từ xa.
Về cấu trúc mắt, chó săn có một đặc điểm nổi bật là “vệt thị giác” – một vùng nằm ngang trên võng mạc với mật độ tế bào hình nón cao. Cấu trúc này giúp tăng khả năng quan sát toàn cảnh theo phương ngang, hữu ích trong các hoạt động cần phát hiện chuyển động ở khoảng cách xa trong môi trường rộng mở.
Điều đặc biệt là những đặc điểm thị giác vượt trội này chủ yếu được quan sát ở các giống chó có mũi dài. Hình dáng hộp sọ dài giúp điều chỉnh vị trí và góc đặt mắt, từ đó mở rộng phạm vi tầm nhìn của chó săn so với các giống chó có mũi ngắn hoặc hộp sọ tròn hơn.
Nhờ những đặc điểm thị giác được chuyên biệt hóa như vậy, chó săn thực sự có tầm nhìn tốt hơn và phù hợp với vai trò quan sát, đuổi bắt con mồi trong quá trình săn bắn.
Dù không nhìn thấy đầy đủ màu sắc như con người, chó vẫn có khả năng nhận diện thế giới xung quanh theo cách riêng. Hiểu rõ thị giác của chó sẽ giúp bạn tương tác và huấn luyện chúng hiệu quả hơn.
