Tương tự như con người, chó cái cũng trải qua chu kỳ sinh lý gọi là chu kỳ kinh nguyệt hay chu kỳ động dục, thường bắt đầu từ 6–10 tháng tuổi. Trong thời gian này, cơ thể chó có nhiều thay đổi về hormone, hành vi và sức khỏe, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản. Bài viết này tìm hiểu về chu kỳ kinh nguyệt của chó, dấu hiệu nhận biết và lưu ý chăm sóc thú cưng trong giai đoạn nhạy cảm này.
Chu kỳ kinh nguyệt của chó kéo dài bao lâu?
Chu kỳ kinh nguyệt của chó cái (hay chu kỳ động dục) thường kéo dài từ 21 đến 28 ngày, nhưng có thể dao động trong khoảng 18 đến 24 ngày tùy từng cá thể. Thời gian này được tính từ khi bắt đầu chảy máu đến khi kết thúc chu kỳ.
Trong giai đoạn này, chó cái có thể chảy máu từ 7 đến 14 ngày. Mức độ chảy máu tùy thuộc vào giống, độ tuổi và sức khỏe: chó nhỏ thường chảy máu nhẹ, còn chó lớn có thể chảy máu nhiều hơn.
Chó cái thường có kỳ kinh đầu tiên khi đạt 6 đến 8 tháng tuổi đối với giống nhỏ, và 1,5 đến 2 năm với giống lớn. Sau đó, chu kỳ diễn ra trung bình 2 lần mỗi năm, phổ biến vào mùa xuân (tháng 3–5) và mùa thu (tháng 9–11), do ảnh hưởng bởi nhiệt độ và ánh sáng.
Trong suốt chu kỳ, chó cái trải qua nhiều thay đổi nội tiết, trở nên nhạy cảm hơn. Vì vậy, cần chăm sóc nhẹ nhàng, bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, tránh môi trường bẩn và hạn chế vận động mạnh.
Các giai đoạn trong chu kỳ kinh nguyệt của chó
Chu kỳ kinh nguyệt của chó cái (chu kỳ động dục) gồm 4 giai đoạn chính, diễn ra theo trình tự sinh lý rõ ràng. Mỗi giai đoạn kéo dài trong khoảng thời gian khác nhau và biểu hiện bằng những dấu hiệu đặc trưng:
Giai đoạn tiền động dục (Proestrus) – 7 đến 10 ngày
Đây là giai đoạn bắt đầu của chu kỳ.
Dấu hiệu nhận biết:
- Âm hộ sưng to
- Xuất hiện dịch nhầy có màu đỏ hoặc nâu sẫm
- Chó cái liếm vùng kín thường xuyên
- Chó đực bắt đầu quan tâm, nhưng chó cái chưa cho phép giao phối
Trong giai đoạn này, nồng độ estrogen tăng cao, đánh dấu sự chuẩn bị cho rụng trứng. Nên tránh để chó cái tiếp xúc với chó đực để ngăn giao phối ngoài ý muốn.
Giai đoạn động dục (Estrus) – 5 đến 9 ngày
Đây là thời kỳ chó cái rụng trứng và có khả năng thụ thai cao nhất.
Dấu hiệu:
- Âm hộ mềm, giảm sưng
- Dịch tiết chuyển sang màu hồng nhạt hoặc trong suốt
- Chó cái chủ động tiếp cận chó đực và chấp nhận giao phối
Ở giai đoạn này, estrogen giảm và progesterone tăng. Đây là thời điểm lý tưởng để phối giống tự nhiên hoặc thụ tinh nhân tạo nếu có kế hoạch sinh sản.
Giai đoạn hậu động dục (Diestrus) – 2 đến 3 tháng
Giai đoạn này xảy ra sau thời điểm rụng trứng.
Dấu hiệu:
- Dịch âm đạo không còn
- Chó cái không còn hứng thú với chó đực
- Nếu đã thụ thai, đây là thời kỳ mang thai (kéo dài khoảng 63 ngày)
Nếu không mang thai, hormone trở về mức bình thường. Đây cũng là lúc cơ thể dần phục hồi.
Giai đoạn nghỉ ngơi (Anestrus) – 3 đến 4 tháng
Đây là giai đoạn tĩnh của chu kỳ sinh sản.
Dấu hiệu:
- Không có biểu hiện động dục
- Hoạt động nội tiết ổn định
- Chó cái không có nhu cầu giao phối
Giai đoạn này giúp cơ thể chó cái nghỉ ngơi, chuẩn bị cho chu kỳ tiếp theo. Đây cũng là khoảng thời gian thích hợp để chăm sóc sức khỏe tổng thể cho chó.
Lưu ý: Một số giống chó lớn có biểu hiện chu kỳ mờ nhạt hơn, khó nhận biết nếu không quan sát kỹ. Ngoài ra, có trường hợp chó không tiết dịch rõ ràng, cần theo dõi sát để phát hiện bất thường kịp thời.
Dấu hiệu nhận biết chó cái sắp có kinh
Việc nhận biết sớm dấu hiệu chó cái sắp có kinh (chu kỳ động dục) rất quan trọng để người nuôi có thể chăm sóc đúng cách và kiểm soát việc sinh sản. Dưới đây là những biểu hiện phổ biến, dễ nhận thấy, bao gồm cả thay đổi bên ngoài lẫn hành vi và nội tiết tố.
Dấu hiệu bên ngoài
- Âm hộ sưng to và đỏ: Đây là dấu hiệu sớm và rõ ràng nhất. Tùy từng giống chó, mức độ sưng có thể khác nhau, nhưng đa số sẽ thấy âm hộ lớn và đổi màu.
- Vú sưng nhẹ: Núm vú và vùng ngực có thể sưng nhẹ, cứng khi sờ vào. Điều này có thể gây nhầm lẫn với dấu hiệu mang thai, nhưng thường chỉ kéo dài vài tuần.
- Chảy máu âm đạo: Máu kinh thường có màu đỏ nhạt ở những ngày đầu và đậm dần về sau. Ở một số chó cái, máu có thể ít và được chúng tự liếm sạch nên khó quan sát.
- Đuôi dựng và lệch sang một bên: Khi đến giai đoạn động dục, chó cái thường giữ đuôi dựng hoặc lệch sang một bên khi chó đực tiếp cận, tạo điều kiện thuận lợi cho giao phối.
Dấu hiệu hành vi và nội tiết
- Thay đổi tâm trạng: Chó cái có thể trở nên nhạy cảm, dễ cáu gắt hoặc kém ăn. Một số chó lại tỏ ra âu yếm và thân thiện hơn bình thường.
- Tăng hành vi liếm vùng kín: Do âm hộ sưng và có dịch, chó cái thường xuyên liếm để làm sạch, đặc biệt là ở giai đoạn tiền động dục.
- Hấp dẫn chó đực: Chó đực có thể phát hiện mùi hormon đặc trưng từ chó cái và đến gần, dù chó cái chưa cho phép giao phối.
- Hormon thay đổi: Nồng độ estrogen và progesterone thay đổi rõ rệt, ảnh hưởng đến tâm sinh lý của chó cái. Đây là lý do khiến chúng có nhiều biểu hiện khác thường trong giai đoạn này.
Lưu ý: Một số chó cái, nhất là giống lớn, có thể không có biểu hiện rõ ràng. Ngoài ra, hiện tượng giả mang thai cũng có thể xảy ra, đi kèm với sưng vú và thay đổi tâm trạng tương tự động dục. Vì vậy, cần quan sát kỹ để phân biệt đúng giai đoạn.
Cách chăm sóc chó cái đang có kinh
Chăm sóc chó cái trong thời kỳ kinh nguyệt là việc quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe, đảm bảo vệ sinh và ngăn ngừa những rủi ro không mong muốn. Dưới đây là các biện pháp chăm sóc cần thiết và hiệu quả:
Giữ vệ sinh sạch sẽ
- Lau vùng kín hàng ngày bằng khăn ấm hoặc khăn ướt chuyên dụng để ngăn ngừa viêm nhiễm.
- Sử dụng tã hoặc quần kinh nguyệt cho chó, giúp hạn chế dịch tiết dính vào sàn nhà, giữ vệ sinh và tránh chó liếm vùng âm hộ.
- Thay lót nằm thường xuyên, giữ khu vực nghỉ ngơi của chó luôn khô thoáng, sạch sẽ.
Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ
- Tăng cường các thực phẩm giàu protein, canxi và vitamin, như thịt nạc, ức gà, đồ hộp chuyên dụng cho chó.
- Cung cấp đủ nước sạch để hỗ trợ tuần hoàn, đào thải và duy trì sức khỏe tổng thể.
- Chia khẩu phần ăn hợp lý, dễ tiêu hóa để giúp chó hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn trong thời kỳ nhạy cảm.
Giữ ấm cơ thể
- Cung cấp nơi nghỉ ngơi ấm áp, kín gió, đặc biệt vào những ngày trời lạnh hoặc mưa ẩm.
- Tránh để chó nằm trực tiếp dưới nền lạnh hoặc ẩm ướt để phòng ngừa cảm lạnh và suy giảm đề kháng.
Kiểm soát hành vi giao phối
- Tránh để chó cái tiếp xúc với chó đực trong toàn bộ chu kỳ (khoảng 3–4 tuần), nhất là trong giai đoạn rụng trứng (5–9 ngày sau khi bắt đầu có kinh), để tránh việc mang thai ngoài ý muốn.
- Khi dắt chó ra ngoài, cần dùng dây xích hoặc cho vào chuồng riêng để kiểm soát hành vi và đảm bảo an toàn.
Theo dõi sức khỏe thường xuyên
- Kiểm tra vùng kín để phát hiện các dấu hiệu bất thường như: dịch tiết có màu lạ, mùi hôi, sưng viêm hoặc mủ.
- Quan sát biểu hiện như bỏ ăn, mệt mỏi, đau bụng, cáu gắt – những dấu hiệu có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.
- Đưa chó đến bác sĩ thú y nếu có biểu hiện bất thường hoặc để được tư vấn chăm sóc trong chu kỳ.
Xoa dịu cảm xúc
Trong thời gian này, chó cái có thể trở nên nhạy cảm, dễ cáu kỉnh hoặc thay đổi tâm trạng. Hãy dành thời gian chơi nhẹ nhàng, vuốt ve và trò chuyện với chó để chúng cảm thấy an tâm, giảm căng thẳng.
Có nên tắm cho chó đang có kinh không?
Câu trả lời là không nên tắm cho chó cái trong thời kỳ có kinh, trừ khi thật sự cần thiết. Đây là giai đoạn nhạy cảm về sinh lý, cơ thể chó dễ bị tổn thương và có nguy cơ nhiễm trùng cao nếu không được chăm sóc đúng cách. Một số ảnh hưởng khi tắm cho chó đang trong thời kỳ kinh nguyệt có thể xảy ra như:
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Trong kỳ kinh, âm hộ của chó cái mở rộng và tiết dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn dễ xâm nhập nếu tiếp xúc trực tiếp với nước hoặc hóa chất tắm rửa.
- Gây khó chịu, căng thẳng: Tắm trong thời gian này có thể khiến chó cảm thấy mệt mỏi, khó chịu hoặc lo lắng hơn bình thường.
Cách chăm sóc thay thế khi chó có kinh
- Vệ sinh vùng kín nhẹ nhàng: Dùng khăn ướt chuyên dụng cho thú cưng hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ để lau sạch vùng âm hộ và hậu môn hàng ngày.
- Sử dụng bột tắm khô: Nếu lông chó bị bẩn hoặc có mùi, bạn có thể dùng bột tắm khô giúp hút dầu, bụi bẩn và khử mùi mà không cần dùng nước.
- Chải lông thường xuyên: Giúp loại bỏ bụi bẩn, lông rụng và giữ bộ lông sạch sẽ.
Khi nào cần tắm?
Chỉ nên tắm khi chó quá bẩn và không thể xử lý bằng phương pháp tắm khô. Trong trường hợp đó, hãy:
- Dùng nước ấm, tránh làm ướt vùng âm hộ
- Dùng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa hương liệu mạnh
- Lau khô ngay sau khi tắm, giữ chó trong môi trường sạch sẽ, ấm áp
Nếu bạn thấy lo lắng hoặc chó có dấu hiệu bất thường về sức khỏe trong thời gian có kinh, nên hỏi ý kiến bác sĩ thú y trước khi quyết định tắm hoặc áp dụng biện pháp chăm sóc đặc biệt.
Khi nào cần đưa chó đến bác sĩ thú y?
Trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc giai đoạn sinh sản, chó cái có thể gặp nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Dưới đây là những trường hợp bạn nên đưa chó đến bác sĩ thú y ngay lập tức:
Dấu hiệu bất thường trong chu kỳ kinh nguyệt
- Chảy máu kéo dài quá 3 tuần: Chu kỳ thông thường chỉ kéo dài từ 18–28 ngày, trong đó giai đoạn chảy máu thường khoảng 7–14 ngày. Nếu chó bị chảy máu kéo dài bất thường, có thể là dấu hiệu bệnh lý.
- Dịch âm đạo có màu lạ hoặc mùi hôi: Màu vàng, xanh, đen hoặc có mùi tanh nặng là dấu hiệu nhiễm trùng, cần được kiểm tra và điều trị sớm.
- Vùng kín sưng tấy, đỏ rát hoặc có mủ: Có thể là biểu hiện của viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng tử cung (pyometra) – một tình trạng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Thay đổi bất thường về sức khỏe toàn thân
- Bỏ ăn, nôn mửa, mệt mỏi kéo dài: Đây là những dấu hiệu suy nhược cơ thể hoặc ảnh hưởng nội tiết. Nếu đi kèm với biểu hiện bất thường ở vùng kín, khả năng cao là biến chứng liên quan đến hệ sinh sản.
- Sốt, run, thở gấp hoặc đau bụng: Là những triệu chứng báo động cần được can thiệp y tế ngay lập tức.
Kiểm tra trước khi phối giống
Nếu bạn có kế hoạch cho chó sinh sản, hãy đưa chó đến bác sĩ thú y để:
- Kiểm tra bệnh Brucellosis (Brucelle): Đây là bệnh lây truyền qua đường sinh sản, có thể gây vô sinh ở cả chó đực và cái. Cần xét nghiệm cho cả hai trước khi phối giống.
- Đánh giá khả năng sinh sản: Không nên cho chó phối giống trong lần động dục đầu tiên hoặc thứ hai vì trứng chưa trưởng thành. Thời điểm phối giống tốt nhất là từ lần thứ ba trở đi, khi chó khoảng 1,5–2 tuổi và có sức khỏe ổn định.
Câu hỏi thường gặp
Chó đã triệt sản có kinh nguyệt không?
Chó cái sau khi triệt sản bằng phẫu thuật (cắt bỏ buồng trứng và tử cung) sẽ không còn kinh nguyệt, do hormone sinh sản không còn được tiết ra. Tuy nhiên, nếu chỉ dùng thuốc triệt sản, chó vẫn có thể có kinh do hormone vẫn hoạt động. Ngoài ra, hiện tượng chảy máu sau triệt sản có thể là dấu hiệu bệnh lý như nhiễm trùng tử cung hoặc u buồng trứng, cần được bác sĩ thú y kiểm tra ngay.
Chó cái có kinh có bỏ ăn không?
Chó cái trong thời kỳ kinh nguyệt có thể bỏ ăn hoặc ăn ít hơn bình thường do thay đổi hormone, đây là phản ứng sinh lý khá phổ biến. Tình trạng này thường không nghiêm trọng và sẽ tự cải thiện sau khi kết thúc chu kỳ. Tuy nhiên, bạn nên theo dõi lượng ăn hàng ngày, đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng và nước sạch, đồng thời kiểm tra kịp thời nếu chó bỏ ăn kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường khác.
Chu kỳ kinh nguyệt của chó Poodle có khác gì các giống khác không?
Chu kỳ kinh nguyệt của chó Poodle không khác nhiều so với các giống chó khác, đặc biệt là những giống chó nhỏ. Poodle thường bắt đầu có kinh vào khoảng 6–10 tháng tuổi, tương tự các giống nhỏ khác, nhưng thời điểm cụ thể có thể dao động tùy vào từng cá thể. Chó Poodle có 1–2 chu kỳ kinh nguyệt mỗi năm, mỗi chu kỳ kéo dài khoảng 3 tuần. Tuy nhiên, yếu tố như cân nặng, sức khỏe, môi trường sống và chế độ chăm sóc có thể ảnh hưởng đến tần suất và thời lượng chu kỳ của chúng.
Kết luận
Hiểu rõ về chu kỳ kinh nguyệt của chó cái không chỉ giúp người nuôi chăm sóc thú cưng tốt hơn mà còn hỗ trợ hiệu quả trong việc quản lý sinh sản, phòng tránh bệnh lý và đảm bảo sức khỏe lâu dài cho chó. Từ việc nhận biết các giai đoạn trong chu kỳ, cách chăm sóc đúng cách, đến việc theo dõi các dấu hiệu bất thường – tất cả đều đóng vai trò quan trọng. Sự quan tâm và chăm sóc đúng lúc sẽ giúp chó cái luôn khỏe mạnh, thoải mái và phát triển toàn diện trong từng giai đoạn của cuộc sống.
